به گزارش گلستان ما ؛ حسن بیارجمندی فعال فرهنگی اجتماعی شهر گرگان که در حال تحصیل در رشته دکتری حقوق فضا در روسیه می باشد پیرامون سخنان اخیر رهبری چنین نوشته است :

رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح پنج شنبه در دیدار جمعی از بانوان، شاعران و ذاکران اهل بیت علیهم السلام مطالب بسیار مهمی از جمله  درخصوص مذاکرات هسته ای بیان کردند.

ایشان با طرح این موضوع که:«برخی سؤال می کنند چرا رهبری درباره مذاکرات اخیر هسته ای موضع گیری نکرده است؟»

مهمترین بیانات و موضع گیری را با یک ظرافت خاص در همین بخش ابتدایی و در پاسخ به این سئوال اتخاذ کردند؛ که نه تنها با توجه به وضعیت میدان بازی و قواعد تحمیلی یکطرفه طرف غربی با حرکت پیشدستانه آمریکایی(فکت شیت) در مذاکرات لوزان،توازن را یک بار دیگر به میدان بازی برگرداند و قواعد بازی را بر خلاف انتظار طرف غربی بطور کلی تغییر داد؛ بلکه  موجبات خروج ما را از آچمز مذاکرات لوزان سوئیس فراهم کرد.

طرح موضوع

آچمز موقعیتی در بازی فکری شطرنج است؛ که در روند و جریان این بازی یکی از مهره‌ها (مهرهٔ آچمز ) مجبور می شود؛ به منظور دفاع از یک مهره یا خانهٔ با ارزش در جای خود میخکوب شود.

بعبارتی دیگر آچمز کردن تاکتیکی حرفه ای برای بوجود آوردن محدودیت در ظرفیت ها و فرصت های ممکن جابجایی سوارهای حریف می باشد.در چنین موقعیتی 3 مهره مشارکت دارند که هر 3 آنها در یک ردیف یا ستون قرار می‌گیرند.

اما این چنین وضعیتی با توجه  به امکان و حسب توانایی حرکت شطرنج باز آچمز شده خود به دو دسته تقسیم می گردد: آچمز مطلق و آچمز نسبی.در آچمزی که هدف اصلی مهره محوری و تمام کننده بازی باشد بنحوی که  مهره آچمز هرگز نتواند تکان بخورد، چراکه حرکت او مساوی با کیش و مات می باشد؛بدان آچمزی مطلق می گویند.اما اگر هدف چیزی دیگر بعبارتی یک مهره نقش آفرین میدان و حتی خانه ای باشد که نقش تمام کننده ای را در روند بازی ایفا کند بدان آچمز نسبی می گویند.

در چنین موقعیتی براساس قوانین حاکم بر بازی می‌توان مهرهٔ آچمز را حرکت داد؛ اما این حرکت به ضرر جدی همچون از دست دادن مهره هدفگذاری شده یا مات می‌انجامد.

بعضی تحلیل گران مذاکرات اخیر هسته ای به میزانی بسیار تامل برانگیز شهر لوزان سوئیس و بالاخص هتل بوریواژ را در همین چارچوب تحلیل می کنند!همانطور که سایت رسمی«دویچه وله فارسی» طی مطلبی با عنوان:« چگونه لوزان به مرکز دیپلماسی بین‌المللی تبدیل شد؟» و طرح این مسله که:«درباره چرایی انتخاب این شهر برای حساس‌ترین دور مذاکرات هسته‌ای میان ایران و شش قدرت جهانی، حدس و گمان‌های فراوانی وجود دارد.»

آنهم با تصویری از این هتل و یک صفحه شطرنج بر تاملات بیشتر آن افزود؛چراکه  فراتر از  تبادر پیچیدگی یک بازی هوشمندانه ،بجهت به تصویر کشیدن دو جریان سیاه و سفید در برابر هم و بالاخص بازی که غالبا یک برنده و یک بازنده  دارد ،خلاف آنچه آنان در ارتباط با یک بازی برد-برد ادعا می کنند به مخاطب خود القا می کند؛ آنچه که بطور خاص در آلوده سازی رسانه ای با تکیه بر تاکتیک های پیچیده در جریان مذاکران لوزان بخوبی می توانستیم مشاهده کنیم!

جالب تر اینکه طرح موضوع فلسفه تعیین لوزان در این مرحله از مذاکرات نیز بطور خاص از سوی «وی او ای» یا صدای آمریکا مطرح  و کدهای قابل تاملی به مخاطب خود القا شد!

البته بر آگاهان امر پوشیده نبوده و نیست که دستگاه های دیپلماتیک غربی برای هر آنچه در پرده شوی دیپلماسی آنان کارگردانی می شود؛نه تنها معنا و مفاهیم خاص بلکه اهداف و برنامه های خاصی را دنبال می کنند.تمامی اجزای محیطی،زمان،مکان،نوع پوشش و زبان بدن آنان همه و همه برای انتقال یک یا چند پیام خاص به مخاطب اصلی آنان بکار می روند و این موضوع بسته به اهمیت آن از ظرافت ها و پیچیدگی های خاص خود برخوردار می باشد.

همچنانکه در میانه کلام مقدماتی بیان داشتیم ؛یکی از مهمترین این عناصر، مکان  این دیدارها و مذاکرات دیپلماتیک می باشد و طرفین معمولا با ارزیابی های دقیق نسبت به تعیین آن اقدام می کنند هر چند در بعض بازی های یکطرفه دیپلماتیک بطور مشخص و رسمی علل آن بیان نمی شود تا از آن با توجه به اهداف بلند مدت مورد نظر در زمان خاص خود، بهره برداری لازم شود.همچنانکه در مذاکرات اخیر هسته ای این موضوع حتی از سوی طرف ایرانی با حساسیت لازم دنبال می شده است.

در جریان این مذاکرات بود که خبرگزاری های رسمی به استناد یک منبع نزدیک به مذاکرات و با اشاره به اینکه:«بر اساس توافق ایران و 1+5 مذاکرات هسته‌ای باید در شهرهایی که مقر سازمان ملل در آن قرار دارد (وین، ژنو و نیویورک) صورت گیرد.

با این حال بخشی از مذاکرات در چهارماه گذشته در شهرهای مختلف از جمله زوریخ، داووس، لوزان و حتی در مسقط پایتخت عمان صورت گرفته است. با این حال مقامات حاضر در مذاکرات تایید کردند که اعلام تفاهم و توافق در هر مرحله‌ای از مذاکرات باید در مقر سازمان ملل صورت گیرد»!!! اعلام کردند که:«در صورت رسیدن به تفاهم مشترک در این مرحله از مذاکرات، اعلام آن توسط وزیران خارجه دو طرف در یکی از مقرهای سازمان ملل و به احتمال قوی در ژنو صورت خواهد گرفت. »!!؟

موضوعی که بسرعت تکذیب و النهایه و با پایان مذاکرات با هوشمندی تیم مذاکره کننده بجای هتل بوریواژ در محل دانشگاه لوزان قرائت شد.اقدامی که با انگاره سازی  رسانه ای از آن با توجه به پیشینه تاریخی مربوط به« پیمان صلح  لوزان !» (۲۴/۷/۱۹۲۳)میان امپراطوری اسلامی عثمانی(که نماد و مظهر تمدن اسلامی معاصر در غرب شناخته می شود) و پیروزمندان جنگ جهانی اول در همین هتل منعقد شد.

توافقی که به توافق لوزان در کتب و منابع رسمی تاریخی  ضبط و ثبت گردید و بطور مشخص این توافق نامه زمینه رسمی فروپاشی تمدن اسلامی در این حوزه عظیم جغرافیایی،به رسمیت شناخته شدن "ترکیه" در مرزهای باقی‌مانده از فروپاشی عثمانی از سوی کشورهای جهان و تشکیل کشور تازه‌بنیاد ترکیه و ... را برای متفقین به ارمغان آورد.

مراد از طرح این موضوع علاوه  بر اشاره به نیات و مقاصد هیات دیپلماتیک غربی در فرای موضوع هسته ای؛ارائه تصویری روشن از زمین بازی و قواعد حاکم بر آن و به زعم دویچه وله فارسی، صفحه شطرنج  و قواعد بازی بر آن می باشد.بنابراین همانطور که امروز رسانه های غربی با انگاره سازی نمادین با قیاس از آن پیروزی تاریخ ساز از توافق لوزان بر کرانه ژنو!!! در فرای موضوع هسته ای بدنبال اهداف کلان سیاسی و امنیتی خود می باشند؛ضرورت دارد علاوه بر هزاران قلم داخلی و خارجی که وقت خود را صرف نقد محتوایی توافق نامه لوزان نموده اند ؛عده ای نیز چنین ابعاد راهبردی در فرای موضوع هسته ای را مورد توجه و کنکاش لازم قرار دهند.

آچمز نسبی یا مطلق

یکی از ملاحظاتی که در جریان مذاکرات تیم ایرانی مورد توجه و بر آن تاکید نموده  بود؛ضرورت توافق یک مرحله ای و اکتفا به قرائت متن مشترک مطبوعاتی بوده است؛اگر این مواضع در جریان بازی در صفحه شطرنج هتل بوریواژ را حمل بر صحت قرار دهیم؛قطعا حرکت وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا در انتشار فکت شیت ادعایی آنان -که برای تیم مذاکره کننده هزینه های سنگینی ایجاد نمود -یک حرکت آچمز کننده بوده است.

حرکتی که می بایست خارج از معادلات فنی و حقوقی مذاکرات هسته ای  و مقاصدی که در 36سال گذشته دنبال شده است ،تحلیل شود. موضوعی که رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح پنج شنبه  در دیدار جمعی از بانوان، شاعران و ذاکران اهل بیت علیهم السلام در با اشاره به  علت دغدغه در این مذاکرات (طرف مقابل اهل فریب و دروغ و عهد شکنی و حرکت درخلاف مسیر صحیح است) بدان پرداختند: «یک نمونه از چنین رفتارهای طرف مقابل در مذاکرات اخیر اتفاق افتاد و کاخ سفید بعد از گذشت حدود دو ساعت از پایان مذاکرات، بیانیه چند صفحه ای را در تبیین مذاکرات منتشر کرد که در اغلب موارد خلاف واقع بود.

نگارش چنین بیانیه ای در مدت 2 ساعت امکان پذیر نیست بنابراین آنها در همان زمانی که در حال مذاکره با ما بودند، مشغول تدوین بیانیه ای مخدوش، غلط و برخلاف محتوای مذاکرات بودند.»بعضی از این حرکت سیاسی تیم مذاکره کننده غربی به رهبری ایالات متحده به آچمز نسبی یاد می کنند،منتهای امر در هدفگذاری آن اختلاف نظر وجود دارد.

بعبارتی عده ای هدفگذاری اصلی در این حرکت رسانه ای وزارتخارجه آمریکا را شخص وزیر امور خارجه ایران( مهره نقش آفرین میدان) و بتبع آن دولت جمهوری اسلامی می دانند و نشانه های آن را فراخوان عمومی شبکه های اجتماعی در فردای آن جهت مشارکت سراسری در جشن پیروزی و اقدامات ضد امنیتی  طرح ریزی شده آن می دانند؛که اگر تدبیر مسئولین ذیربط نبود به یک فرصت سوزی جدی مبدل می گردید و حتی ممکن بود در روند مذاکرات با چالش های جدی مواجه شود و..

اما عده ای دیگر هدفگذاری اصلی مورد انتظار در این حرکت را که بسترهای تنش و اختلاف بین تیم مذاکره کننده و بعض نمایندگان مجلس فراهم نموده است را نه شخص وزیر بلکه فراهم کردن زمینه برای فتح استراتژیک ترین خانه یعنی مجلس شورای اسلامی می دانند.بدین معنی که این حرکت آچمز بالاخص با توجه به قهرمان سازی از وزیر ایرانی و لزوم تداوم حرکت آن منجر به از دست دادن مهره هایی در مجلس کنونی و با توجه به حرکت های پیش بینی شده در تصویب توافق نامه و یا اجرای پروتکل الحاقی و... النهایه در اسفند منجر به فتح  خانه ای شود که نقش تمام کننده ای در روند اصلاحات مورد انتظار سیاسی در آینده ایفا خواهد نمود.

اما عده ای دیگر با توجه به تجربه های موجود از جمله اوکراین از این حرکت و در این مرحله حساس بازی به آچمز مطلق یاد می کنند.توضیح آنکه رفتار رقیب از فردای روز توافق ژنو،صدور فکت شیت ادعایی ژنو،ارائه تفاسیر مختلف،وضع تحریم های جدید و تحریک کننده،بهانه تراشی در پرداخت اقساط تعیین شده، بازی های مشارکتی بین آمریکا و فرانسه،مداخلات کشورهای خارج از گروه 5+1 و ادعای سهم بری همچون عربستان،توسعه تهدیدات نظامی و امنیتی علیه  متحدین  و در جداره مرزهای شرقی و غربی جمهوری اسلامی و...بخوبی نشان می دهد؛که طرف غربی همواره بدنبال تهییج طرف ایرانی به ترک مذاکرات بوده است و حتی ادعای اخیر باراک اوبا در پیام نوروزی-که رهبر معظم انقلاب اسلامی پاسخ ادعای وی را داد- در همین چارچوب تحلیل می شود و حتی این خط انحرافی با حمله نظامی به کشور یمن همزمان با مذاکرات هسته ای دنبال گردید.

چراکه آنان بخوبی می دانند که در انتهای این بازی بزرگ به تعبیر رهبر معظم انقلاب اسلامی چه به نتیجه برسد و چه به نتیجه نرسد؛پیروز میدان در نزد افکار عمومی جهان و حتی افکار داخلی ،جمهوری اسلامی خواهد بود و این در روند کنونی قابل دستیابی است.

لذا آنچه در دستور کار قرار گرفته است ؛در این مقطع بسیار حساس اولا تهدیدات منطقه ای و فشارهای نظامی  و امنیتی بر متحدین ایران و خود جمهوری اسلامی  ثانیا وضعیت خاص و ویژه اقتصادی (که تا تیرماه به وضعیت خاصی خواهد رسید)با چنین حرکتی در انتشار فکت شیت ادعایی ، آچمز کردن دولت یازدهم و بدنبال آن فراهم کردن زمینه برای کیش دادن ایران در نزد افکار عمومی جهانی و بدنبال آن مات کردن در شورای امنیت سازمان ملل است.

بازگشت توازن به مذاکرات و خروج از آچمز لوزان

بعد از تفاهم مفهومی لوزان عمده ترین شرایطی که در این فضا حاکم شد عبارت بود از اولا فضای کاذب و  کاملا بی معنی با دامن زدن به یک توافق!!!-که هنوز مقاصد برگزار کنندگان آن در هاله ای از ابهام عمومی است و... بالاخص آنکه  نقش و تاثیراین حرکت آچمز کننده آمریکایی ها  در روند بازی غیرقابل انکار است؛چراکه حداقل موجب دو قطبی کردن حامیان مذاکره کنندگان و موافقین مذاکرات کرده است و...

ثانیا تقبیح کردن بازیگر خودی در چرایی فراهم کردن این بستر جهت حرکت آچمز کننده رقیب-که فشار بسیار سنگین روحی و فکری را متوجه او می کند- ثالثا رها کردن بازی و زدن به زیر صفحه بازی مذاکرات رابعا حرکت ناگزیری و تن دادن به نتیجه محتوم بازی!.جمع بندی نظرات کارشناسان داخلی و خارجی در طول یک هفته گذشته نشان می داد که با وجود فضای سنگین داخلی ایران(مورد اول و دوم) و بالاخص ناشی از تقبیح کردن تیم مذاکره کننده در چرایی فراهم کردن این بستر آچمز کننده تیم آمریکایی در لوزان سوئیس، تیم ایرانی

اولا عاجز از رها کردن بازی و زدن زیر میز مذاکرات است چراکه این خود بزرگترین هدف و نتیجه ای است که تیم غربی به سرکردگی آمریکا بدنبال آن بوده و هست

ثانیا تیم مذاکره کننده در این شرایط ناگزیر به یک حرکتی است که نتیجه آن در تیرماه مشخص نیست چه تبعاتی در بر خواهد داشت. بعبارتی عدم توازن در شرایط و فضای حاکم بر بازی  می تواند بُرد مورد انتظار را در برابر باخت  مورد انتظار  رغم  بزند.

بنابراین  در طول این مدت تمام توجه تحلیل گران داخلی و خارجی به نظر و دیدگاه بزرگترین راهبر  این معادله پیچیده بود.هر چند بعض افراد داخلی متاسفانه با ترسیم فضای حاکم بر قطعنامه 598از یک سو و همچنین اقدام هماهنگ  رسانه های خارجی بالاخص با توجه به تجربه شکست های پیشین مدعی  این شده بودند که رهبر ایران نیز ناگزیر به پذیرش چنین شرایط و فضایی است ولو اینکه  در ظاهر با آن مخالفت کند از سوی دیگر؛هیچ حرکت موثری را پیشی بینی نمی کردند.

موضوعی که رهبر معظم انقلاب اسلامی صبح پنج شنبه  در دیدار جمعی از بانوان، شاعران و ذاکران اهل بیت علیهم السلام در ضمن مطالب بسیار مهمی درخصوص مذاکرات هسته ای بدان اشاره و به این توهم دشمنان پاسخ داد:«آنها براساس همان ضرب المثل معروف که «کافر همه را به کیش خود پندارد» می گویند اگر رهبری ایران هم مخالفتی با مذاکرات کند، سخن واقعی آنها نیست بلکه برای آبروداری داخلی است در حالیکه آنها واقعیات داخل ایران را نمی فهمند.

سخنان رهبری با مردم براساس اعتماد متقابل است و همانطور که مردم به بنده حقیر اعتماد دارند، من هم نسبت به مردم اعتماد کامل دارم و معتقدم که همواره دست خدا با این مردم است.» اما مهمترین بخش از این بیانات که به اذعان نگارنده با وجود تهدیدات یاد شده منجر به بازگشت توازن به مذاکرات و خروج از آچمز لوزان گردید عبارت است از اینکه معظم له در همین دیدار و در فراز ابتدایی بیانات خود فرمودند:«برخی سؤال می کنند چرا رهبری درباره مذاکرات اخیر هسته ای موضع گیری نکرده است؟»

علت موضع گیری نکردن رهبری این است که جایی برای موضع گیری وجود ندارد زیرا مسئولان کشور و مسئولان هسته ای می گویند!!! هنوز کاری انجام نگرفته و هیچ موضوع الزام آوری میان دو طرف بوجود نیامده است.چنین وضعیتی نیاز به موضع گیری ندارد.» و بر همین مبنا موضع رسمی خود را در ارتباط با مذاکرات اخیر اعلام می کنند:«اگر از من سؤال شود که «شما موافق مذاکرات اخیر هسته ای هستید یا مخالف»، می گویم نه موافق هستم و نه مخالف، چون هنوز اتفاقی نیفتاده است.».

ایشان همچنین در ادامه بیانات خویش اصل بازی و قواعد حاکم بر آن را معطوف به ماههای آینده می دانند:«رهبر انقلاب اسلامی افزودند: همه مشکل بعد از این است که باید درباره جزئیات بحث و گفتگو شود زیرا طرف مقابل، لجوج، بدعهد، بد معامله و اهل از پشت خنجر زدن است و ممکن است در دوره ی بحث درباره جزئیات، کشور و ملت و مذاکره کنندگان را در حصار قرار دهند.»

و در چرایی آن می فرمایند:«آنچه که تاکنون اتفاق افتاده نه اصل توافق، نه مذاکره منتهی به توافق و نه محتوای توافق را تضمین نمی کند و حتی این موضوع را هم تضمین نمی کند که این مذاکرات به توافق منتهی شود، بنابراین تبریک گفتن معنایی ندارد.» ضمن اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی با اشاره به اینکه به مذاکره با امریکا خوشبین نبوده اما از این مذاکرات موردی با تمام وجود حمایت کرده و اکنون نیز حمایت می کند؛با تاکید بر این راهبرد که:«من از توافقی که عزت ملت ایران را تأمین کند، صددرصد حمایت می کنم و اگر کسی بگوید که رهبری با رسیدن به توافق مخالف است، سخن خلاف واقع گفته است.»خط بطلانی بر پیش فرض تاکتیکی طرف غربی کشیدند.

بنابراین در حال حاضر و پس از بیانات معظم له ما شاهد یک توازن در وسعت میدان و قواعد بازی برای تیم مذاکره کننده هسته ای ایرانی هستیم بالاخص آنکه حرکت بعدی آنان در روند تنظیم توافق نهایی تحت چکش حرکت آچمز کننده لوزان نیست.

اما حفظ  و بهره گیری از این  سرمایه خود دارای لوازمی است که بدون رعایت آنها قطعا یک نتیجه «برد-برد ملی» حاصل نخواهد شد.

این لوازم عبارتند از

اولا رعایت مسائل کلان، خطوط اصلی، چارچوبها و خط قرمزها  مورد تاکید مقام معظم رهبری

ثانیا در جریان جزییات قراردادن مردم و بخصوص نخبگان و مطلع کردن  آنها از واقعیات

ثالثا دعوت مسئولان از منتقدین شاخص مذاکرات  و صحبت با آنان جهت بهره گیری از ظرفیت آنها برای پیشبرد بهتر مذاکرات و یا قانع کردن آنها.

رابعا با اهمیت تلقی کردن دستاوردهای کنونی هسته ای و کم ارزش و سبک نشمردن آنها.

خامسا اعتماد نکردن به طرف مقابل.